در روزهای اخیر کاربران ایرانی به‌ویژه در تهران با اختلال gps مواجه شده‌اند. این اختلالات، موجب نمایش مسیرهای اشتباه یا ثبت موقعیت مکانی غیرواقعی برای رانندگان شده و استفاده از خدمات نقشه‌محور را به چالشی جدی بدل کرده است.
پلتفرم‌های بومی مانند «بلد» و «نشان» و حتی اپلیکیشن‌های بین‌المللی همچون Waze، در تعیین موقعیت جغرافیایی کاربران دچار اختلال جدی شده‌اند؛ به‌طوری‌که برخی کاربران گزارش داده‌اند که موقعیت آن‌ها به‌صورت ناگهانی در مناطقی همچون ایسلند، کانادا یا نواحی غربی ایالات متحده ثبت شده است.
بیشتر بخوانید: بهترین مسیریاب در زمان قطع اینترنت
اختلال جی پی اس نه تنها بر دقت عملکرد اپلیکیشن‌ها تاثیر منفی گذاشته بلکه تجربه کاربری در خدماتی چون تاکسی‌های اینترنتی، تحویل مرسولات، و مسیریابی روزمره را نیز مختل کرده است.
هنوز منبع دقیق این اختلالات مشخص نیست، اما گمانه‌زنی‌ها از احتمال نقص در داده‌های مکانی، اختلال در جی پی اس یا اختلالات عمدی در سیگنال‌های موقعیت‌یاب حکایت دارند.
اختلال gps امروز و پیامدهای آن؛ از سردرگمی رانندگان تا مصرف بالاتر سوخت
در پی اختلال gps اصفهان و اختلال gps در تهران و اختلال gps مشهد و اختلال gps در ایران زندگی روزمره بسیاری از رانندگان، پیک‌های موتوری و کاربران عادی دچار اختلال جدی شده است. این مشکلات که خود را در قالب نمایش مسیرهای اشتباه، ثبت موقعیت مکانی غیرواقعی و گمراهی در مسیریابی نشان داده‌اند، افزایش زمان سفر، مصرف بیشتر سوخت و سردرگمی در ترددهای شهری را به دنبال داشته‌اند.
کارشناسان اختلال در gps را به‌عنوان دلیل اصلی این اتفاق عنوان کرده‌اند؛ مسئله‌ای که ابعاد فنی و امنیتی مهمی دارد.
جی‌پی‌اس چیست و چگونه کار می‌کند؟
سامانه موقعیت‌یاب جهانی (GPS) در سال ۱۹۷۸ توسط وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا راه‌اندازی شد.
GPS چگونه موقعیت شما را پیدا می‌کند؟
سامانه موقعیت‌یابی جهانی از ۳۰ ماهواره در مدار زمین تشکیل شده است که به‌صورت پیوسته، سیگنال‌هایی را به زمین ارسال می‌کنند. این ماهواره‌ها با محاسبه دقیق زمان ارسال سیگنال و موقعیت لحظه‌ای خود در مدار به دستگاه‌های گیرنده نظیر گوشی هوشمند یا دستگاه‌های ردیاب امکان می‌دهند مکان دقیق کاربر را محاسبه کنند.
وقتی یک دستگاه جی‌پی‌اس، سیگنال حداقل از چهار ماهواره مختلف دریافت کند، می‌تواند با انجام محاسبات ریاضی، موقعیت سه‌بعدی کاربر (طول، عرض، ارتفاع) و حتی زمان دقیق را مشخص کند.
اختلال در gps امروز اهمیت دارد؟
در دنیای امروز، GPS فقط ابزاری برای مسیریابی نیست. این فناوری در حمل‌ونقل، ناوبری هوایی، لجستیک، نظامی، امداد و نجات و حتی در عملیات بانکی و اینترنت اشیا نقش حیاتی دارد. هرگونه اختلال در عملکرد آن می‌تواند زنجیره‌ای از اختلالات و اختلال در خدمات حیاتی را به‌همراه داشته باشد.
اختلال‌های اخیر در ایران که منجر به ثبت موقعیت کاربران در کشورهایی مانند ایسلند، کانادا یا ایالات متحده شده است، می‌تواند دلایل متعددی از جمله نقص فنی، حملات الکترونیکی، یا اختلال عمدی در سیگنال‌های ماهواره‌ای داشته باشد؛ موضوعی که نیازمند بررسی فنی و امنیتی دقیق‌تری است.
علت اختلال gps ؛ از سردرگمی رانندگان تا جنگ الکترونیکی در آسمان خاورمیانه
در روزهای گذشته، بسیاری از شهروندان ایرانی، به‌ویژه در تهران، هنگام استفاده از اپلیکیشن‌های مسیریابی با اختلال‌های شدید در موقعیت‌یابی مواجه شدند. برخی کاربران موقعیت خود را نه در خیابان‌های شهر، بلکه در نقاطی دوردست مانند ایسلند، کانادا یا غرب آمریکا مشاهده کرده‌اند. پدیده‌ای نادر اما قابل پیش‌بینی که ریشه آن در اختلال هدفمند یا ناخواسته در عملکرد سیستم GPS نهفته است.
رفع اختلال gps ؛ وقتی دقت یک هزارم ثانیه سرنوشت‌ساز می‌شود
سیستم موقعیت‌یابی جهانی (GPS) وابسته به زمان‌بندی دقیق سیگنال‌هایی است که از ماهواره‌ها به زمین ارسال می‌شوند. اگر حتی به‌اندازه‌ی یک هزارم ثانیه در ساعت یکی از ماهواره‌ها خطا رخ دهد، مکان نمایش‌داده‌شده برای کاربر ممکن است ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر با موقعیت واقعی فاصله داشته باشد. همین خطای کوچک، در سطح عملیاتی می‌تواند به گمراهی گسترده یا انحراف هدف‌های نظامی منجر شود.
علت اختلال gps پارازیت و جعل سیگنال
شاید دلیل اصلی مشکل جی پی اس رانندگان اسنپ و مشکل جی پی اس در تپسی همین دو مشکلی باشد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
دو تکنیک اصلی برای ایجاد اختلال در GPS وجود دارد:
- جمینگ (Jamming): ارسال پارازیت برای ایجاد نویز و جلوگیری از دریافت سیگنال‌های واقعی
- اسپوفینگ (Spoofing): ارسال سیگنال جعلی برای گمراه کردن گیرنده و نمایش موقعیت نادرست
این روش‌ها عمدتا با اهداف نظامی و امنیتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و برای انحراف مسیر پهپادها، موشک‌های هدایت‌شونده و تجهیزات تجسس به‌کار می‌روند. هرچند بسیاری از تجهیزات پیشرفته امروزی از سیگنال‌های رمزگذاری‌شده استفاده می‌کنند، بخش قابل‌توجهی از پهپادها و تسلیحات در حال حاضر همچنان به نسخه‌های باز GPS وابسته‌اند که در برابر این حملات آسیب‌پذیرند.
افزایش چشم‌گیر اختلال gps در ایران و جهان
بر اساس گزارش یاتا (انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی) در فاصله سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ موارد ثبت‌شده اسپوفینگ و جمینگ GPS بیش از ۲۲۰ درصد افزایش یافته است. این آمار نگران‌کننده نشان‌دهنده‌ی نقش روزافزون GPS به‌عنوان میدان جنگ الکترونیکی مدرن است.
اختلال gps در ایران
در منطقه‌ی خاورمیانه، ایران یکی از کشورهایی است که با هدف دفاعی اقدام به ایجاد اختلال در GPS می‌کند. هدف از این اقدام، پنهان‌سازی مواضع حساس و انحراف پهپادها یا موشک‌های دشمن است.
وقتی وابستگی به GPS جهانی نیست
در پاسخ به نگرانی‌ها از وابستگی مطلق به GPS آمریکایی، چندین قدرت جهانی سیستم‌های مستقل موقعیت‌یابی خود را توسعه داده‌اند:
- آمریکا: GPS
- روسیه: GLONASS
- چین: BeiDou
- اتحادیه اروپا: Galileo
- هند و ژاپن: سیستم‌های منطقه‌ای
گزارش‌های مختلف می‌گویند که ایران از سیستم BeiDou چین استفاده می‌کند. در حالی که سیستم روسی گلوناس نیز در کشور در دسترس است. روسیه و چین به دلایل امنیتی و بی‌اعتمادی به سیگنال‌های آمریکایی، ترجیح می‌دهند از سیستم‌های مستقل خود استفاده کنند. سیستم BeiDou نیز به‌سرعت در حال گسترش نفوذ در جهان است.
سوالات متداول:
اختلال جی پی اس تا کی ادامه دارد؟
هنوز مشخص نیست که اختلال در جی پی اس چه زمانی برطرف می‌شود.