همان گونه که ما در زندگی روزمره خود چندین کار را به صورت انجام می‌دهیم، سیستم‌های کامپیوتری ما نیز چند کار را همزمان انجام می‌دهند تا بتوانیم ایمیل‌هایمان را بررسی کنیم، در اینترنت چرخ بزنیم، فیلم تماشا کنیم و خیلی کارهای دیگر انجام دهیم.
برای اینکه بتوانیم بهترین تجربه از کار با سیستم را داشته باشیم، اجزای رایانه‌ای ما برای به اشتراک گذاشتن منابع مورد نیاز برای اجرای یک یا چند برنامه بهینه شده‌اند. RAM که مانند حافظه کوتاه مدت کامپیوتر شما عمل می‌کند، یکی از این اجزای کلیدی است. اگر رم دسکتاپ یا لپ تاپ شما قابلیت یا ظرفیت مناسبی نداشته باشد، بسیار ضعیف عمل می‌کند. همراه پلازا دیجیتال باشید تا اطلاعات بیشتری در مورد رم و کاربرد آن در سیستم‌های کامپیوتری ارائه دهیم.
رم کامپیوتر دقیقاً چیست؟
رم کامپیوتر یا حافظه با دسترسی تصادفی، قطعه‌ای است که کامپیوتر از آن برای انجام چندین کار به صورت همزمان استفاده می‌کند. اکثر دستگاه‌هایی که یک نوع کامپیوتر در درون خود دارند، خواه کامپیوتر، لپ تاپ، گوشی موبایل یا کنسول بازی باشد، برای اجرای وظایف اصلی به حداقل مقدار رم نیاز دارند؛ رم این کار را با ذخیره موقت اطلاعات مورد نیاز CPU یا پردازنده انجام می‌دهد. همچنین اگر می‌خواهید از دستگاه خود بیشتر کار بکشید، به رم و حافظه بیشتر با سرعت کلاک بالاتری نیاز خواهید داشت.
رم به طور کلی به عنوان حافظه پویا شناخته می‌شود. حافظه پویا مملو از داده‌هایی است که کامپیوتر شما به طور فعال با آنها کار می‌کند، که معمولاً از برنامه‌ها یا فایل‌هایی که در حال حاضر در حال اجرا هستند، می‌آیند. هرچه سیستم شما همزمان از داده‌های بیشتری استفاده کند، مقدار رم بیشتری را اشغال کرده است.
اگر قصد دارید چندین برنامه یا برنامه‌های سنگین را به طور همزمان اجرا کنید، در واقع دارید از رم بیشتری استفاده می‌کنید؛ این کار می‌تواند منجر به کاهش سرعت و بروز مشکلات دیگر شود. واحد اندازه گیری رم با گیگابایت است، که اغلب چیزی بین ۲ گیگابایت تا ۶۴ گیگابایت (یا حتی ۱۲۸ گیگابایت در سیستم‌های پیشرفته‌تر) در نظر گرفته شده است.
رم می‌تواند به شکل ماژول‌های حافظه لحیم شده روی صفحه اصلی سیستم یا ماژول‌های قابل جابجایی به نام DIMM باشد که در مادربرد قرار می‌گیرند. اکثر دستگاه‌های جمع‌وجور مانند لپ تاپ‌ها و کامپیوترهای شخصی کوچک برای صرفه‌جویی در فضا، از روش لحیم شده استفاده می‌کنند؛ اما سیستم‌های بزرگ‌تر مانند برخی لپ تاپ‌ها و کامپیوترهای دسکتاپ از DIMMهای ماژولار استفاده می‌کنند که امکان تعویض و ارتقای رم سیستم را فراهم می‌کند. در مقاله آموزش تعویض رم لپ تاپ ایسوس، به طور کامل با نحوه تعویض رم آشنا خواهید شد.
کارکرد رم به چه صورت است؟
چندین قطعه در کامپیوتر مانند تکه‌هایی از پازل دست به دست هم می‌دهند تا کارایی رم را بهتر درک کنیم:
- پردازنده: آپلود اطلاعات در CPU شما
- کَش: حافظه سریعی که در پردازنده تعبیه شده است.
- رم (حافظه با دسترسی تصادفی): معمولاً برای ذخیره داده‌های در حال کار و کد ماشین استفاده می‌شود.
- فضای ذخیره سازی (هارد): جایی که داده‌های ذخیره شده قرار دارند، حتی زمانی که دستگاه خاموش است.
در نهایت، داده‌ها باید به پردازنده بروند تا پردازش شوند. سیستم آن داده‌ها را در سطوح مختلف مدیریت می‌کند. فضای ذخیره سازی جایی است که همه چیز همیشه در آن قرار دارد و داده‌ها حتی زمانی که دستگاه شما خاموش است، آنجا باقی می‌مانند. این فضا در واقع همان هارد دیسک‌های شما (HDD) و درایوهای حالت جامد (SSD) هستند. فایل‌ها، برنامه‌ها و بازی‌ها همگی در این نوع حافظه ذخیره می‌شوند.
وقتی می‌خواهید از یک برنامه، بازی یا هر چیز دیگری استفاده کنید، سیستم شما داده‌ها را از هارد خارج کرده و آنها را در رم بارگذاری می‌کند. رم بسیار سریعتر از هارد است، بنابراین دسترسی به داده‌ها در اینجا به کارکرد سریع سیستم کمک می‌کند.
اگر چندین برنامه مختلف را همزمان اجرا کنید، همه آنها سعی می‌کنند در رم بارگذاری شوند. اگر چه ممکن است همه آنها جای کافی در این فضا نداشته باشند. سیستم شما گاهی اوقات مجبور می‌شود یک سری چیزها را از رم خارج کند. اگر تا به حال در حال جابجایی بین چندین برنامه بوده‌اید، حتماً متوجه شده‌اید که لود یک برنامه کمی بیشتر طول می‌کشد؛ این ممکن است به این دلیل باشد که از حافظه رم خارج شده و باید از هارد فراخوانی یا واکشی شود (یک ناحیه رزرو شده در فضای ذخیره سازی برای نگهداری حافظه‌ای که از رم سرریز شده است).
رم در واقع جایی نیست که داده‌ها پردازش می‌شوند. در نهایت، داده‌ها به حافظه پنهان یا کش منتقل شده‌اند، که یک استخر کوچک (اغلب فقط چند مگابایت) از حافظه بسیار سریع است که در خود پردازنده تعبیه شده است.
مفهوم رم به زبان ساده
بیاییم به زبان ساده، کارایی رم را مانند تکالیف ریاضی در نظر بگیریم. فضای ذخیره سازی یا هارد کتاب درسی شماست. تمام مسائل ریاضی، فرمول‌ها و اطلاعاتی که ممکن است به آن نیاز داشته باشید در داخل آن ذخیره شده است.
وقتی یک تکلیف دارید، تمام سؤالات را یادداشت می‌کنید و شاید برخی از فرمول‌های مربوطه را که استفاده می‌کنید روی یک صفحه کاغذ خالی بنویسید. آن ورق کاغذ رم شماست.
شما در هر لحظه، به تک تک مسائلی که روی آن کاغذ نوشته‌اید فکر نمی‌کنید، اما در صورت نیاز تقریباً به آنها دسترسی دارید؛ نیازی نیست کتاب درسی خود را ورق بزنید تا آنچه را که نیاز دارید پیدا کنید.
وقتی روی حل یکی از مسال کار می‌کنید، به آن داده‌ها دقیقاً در مغزتان فکر می‌کنید، این مثل همان پردازنده و حافظه پنهان است.
کاربرد رم در سیستم‌های کامپیوتری چیست؟
رم نقش مهمی در سیستم‌های کامپیوتری ایفا می‌کند. برخی از کاربردهای اولیه آن عبارتند از:
- دسترسی سریع به داده‌ها
رم ذخیره سازی موقت و دسترسی به داده‌هایی را فراهم می‌کند که پردازنده کامپیوتر در هر لحظه ممکن است به آن نیاز داشته باشد. این امکان دسترسی سریع به خواندن و نوشتن را می‌دهد که به طور قابل توجهی سریعتر از سایر اشکال ذخیره سازی مانند هارد دیسک یا حافظه SSD است.
- اجرای برنامه‌ها
وقتی برنامه‌ای را روی سیستم خود باز می‌کنید، از هارد دیسک یا سایر حافظه‌های دائمی در حافظه رم بارگیری می‌شود. این به این دلیل است که دسترسی به داده‌ها از رم بسیار سریعتر است و به اجرای روان و کارآمد برنامه کمک می‌کند.
- قابلیت چندوظیفه‌ای
رم کامپیوتر را قادر می‌سازد تا چندین کار را به صورت همزمان انجام دهد. هر برنامه باز یا فرآیند پس زمینه از بخشی از رم استفاده می‌کند. هر چه رم یک کامپیوتر بیشتر باشد، وظایف بیشتری را می‌تواند به طور همزمان و بدون کاهش سرعت انجام دهد.
- حافظه نهان یا کش
برخی از رم‌ها به عنوان یک حافظه پنهان برای CPU عمل می‌کنند و به طور موقت داده‌هایی را که اغلب به آنها دسترسی دارید، نگه می‌دارند تا سرعت پردازش را افزایش دهند. این امر به ویژه برای کارهای سنگینی مانند بازی، ویرایش ویدیو یا اجرای نرم افزارهای پیچیده اهمیت دارد.
- پردازش داده
علاوه بر اجرای برنامه‌ها، رم برای ذخیره موقت داده‌هایی که سی پی یو (پردازنده) به طور فعال در حال پردازش آنهاست نیز استفاده می‌شود. این شامل محاسبات در برنامه‌ها، وظایف سیستم عامل و دستورات کاربر است.
- عملیات سیستم عامل
خود سیستم عامل برای عملکرد خود به شدت به رم متکی است. سیستم عامل از رم برای وظایف سیستمی، مدیریت سیستم‌های فایل، کنترل تجهیزات جانبی و نظارت بر اتصالات شبکه استفاده می‌کند.
- بهبود سرعت و پاسخگویی کلی
با ذخیره سازی و دسترسی سریع به داده‌ها، رم به پاسخگویی بیشتر در کل سیستم کمک می‌کند. هر اقدامی اعم از باز کردن فایل‌ها، مرور وب، پخش ویدیو و جابجایی بین برنامه‌ها تحت تأثیر سرعت و مقدار رم است.
- فعال کردن برنامه‌های سنگین
نرم‌افزارهای پیشرفته مانند مجموعه‌های ویرایش ویدیو، ابزارهای مدل‌سازی 3 بعدی و پایگاه‌های داده بزرگ، برای عملکرد مؤثر به مقادیر قابل توجهی رم نیاز دارند. آنها از رم برای مدیریت فایل‌های بزرگ و انجام سریع محاسبات پیچیده استفاده می‌کنند.
در کل وجود رم برای سرعت و عملکرد کارآمد سیستم‌های کامپیوتری ضروری است. هر چه رم یک سیستم بیشتر باشد، بهتر می‌تواند برنامه‌های کاربردی را اجرا کرده و کارهای پیچیده بیشتری را به طور همزمان انجام دهد.
انواع رم چیست؟
انواع مختلفی از حافظه با دسترسی تصادفی یا رم در کامپیوترها و دستگاه‌های دیگر استفاده می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و اهداف خاص خود را دارند. برویم با هر یک بیشتر آشنا شویم:
- DRAM (Dynamic RAM)
رم پویا رایج‌ترین نوع رم است. این رم هر بیت داده را در یک خازن جداگانه در یک مدار مجتمع ذخیره می‌کند. خازن‌ها مایلند شارژ خود را از دست بدهند، بنابراین DRAM نیاز دارد که داده‌ها به طور دوره‌ای به‌روز شوند. DRAM نسبتاً سریع و ارزان است.
- SRAM (رم استاتیک)
بر خلاف DRAM، SRAM نیازی به رفرش دوره‌ای ندارد و برای نگه داشتن هر بیت از مدارهای چفت کننده دوپایا استفاده می‌کند. SRAM سریعتر از DRAM است اما همچنین قیمت بیشتری دارد. این نوع رم در حافظه کش استفاده می‌شود.
- SDRAM (Synchronous DRAM)
این نوع رم با ساعت باس سیستم همگام می‌شود. این همگام سازی دسترسی سریعتر به داده‌ها را امکان پذیر می‌کند. SDRAM استاندارد حافظه کامپیوتر در اواخر دهه 1990 بود.
- DDR SDRAM (Double Data Rate Synchronous DRAM)
DDR SDRAM تکامل یافته SDRAM است. این نوع رم پهنای باند را با انتقال داده در لبه‌های افزایشی و نزولی سیگنال ساعت دو برابر می‌کند. چندین نسل از DDR وجود دارد، از جمله DDR2، DDR3 ، DDR4 و DDR5 که هر کدام سریعتر و کارآمدتر از قبلی هستند.
- RDRAM (Rambus DRAM)
این نوع رم توسط شرکت Rambus توسعه داده شده است و از یک گذرگاه اختصاصی برای افزایش قابل توجه سرعت انتقال داده در مقایسه با DRAM معمولی استفاده می‌کند. با این حال، گران‌تر است و کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- VRAM (Video RAM)
این نوع رم به طور خاص برای کارت‌های گرافیک طراحی شده است. VRAM برای ذخیره داده‌های تصویری برای نمایش در کامپیوتر استفاده می‌شود. همچنین به GPU اجازه می‌دهد تا به سرعت به داده‌ها دسترسی داشته باشد و تصاویر با وضوح بالا را به طور موثرتری ارائه دهد.
- GDDR SDRAM (Graphics Double Rate SDRAM)
این رم یک نوع حافظه DDR است که به طور خاص برای کارت‌های گرافیک طراحی شده است. همچنین شباهت زیادی به DDR SDRAM دارد اما برای پهنای باند بالا بهینه شده و در GPU های مدرن استفاده می‌شود. نسخه‌های مختلفی مانند GDDR3، GDDR5، GDDR6 وجود دارد که هر کدام بهبودهایی در عملکرد ارائه می‌دهند.
- RAM FPM (رم حالت صفحه سریع)
نوعی قدیمی از رم که در اوایل دهه 1990 رایج بود و با دسترسی‌های مکرر به همان صفحه حافظه بدون تعیین مجدد صفحه، سرعت دسترسی را بهبود می‌بخشید.
- EDO RAM (Extended Data Out RAM)
این نوع رم نسبت به RAM FPM کمی پیشرفت داشت و زمان بین چرخه‌های خواندن حافظه را کاهش می‌داد.
رم چه تفاوتی با هارد دارد؟
دانستن تفاوت بین رم (حافظه کوتاه مدت) و حافظه ذخیره سازی طولانی مدت که به عنوان هارد دیسک نیز شناخته می‌شود، مهم است. دیسک درایوها – درایوهای دیسک سخت معمولی یا هارد (HDD) یا درایوهای جدیدتر حالت جامد (SSD) – برای ذخیره‌سازی طولانی‌مدت داده‌ها و فایل‌ها استفاده می‌شوند. رم فقط داده‌ها را برای برنامه‌ها و فایل‌هایی که در حال حاضر باز هستند و با آنها کار می‌کنید، نگهداری می‌کند. هنگامی که یک برنامه را می‌بندید یا سیستم خود را خاموش می‌کنید، داده‌ها از رم پاک می‌شوند. به همین دلیل مهم است که قبل از خاموش کردن، کار خود را روی به اصطلاح هارد ذخیره کنید!
چرا رم اهمیت دارد؟
اگر از کامپیوتر خود بخواهید کاری مانند باز کردن یک عکس برای ویرایش را انجام دهد و حافظه رم کافی هم در دسترس نباشد، سیستم باید برای باز کردن آن فایل، در داده‌های مختلف بگردد. تصور کنید شخصی از شما خواسته است که دسته‌ای از توپ‌های تنیس را که در زمین باقی مانده‌اند جمع آوری کنید، اما تعداد توپ‌ها بیشتر از آن چیزی باشد که می‌توانید در دستان خود حمل کنید. باید شروع کنید به گذاشتن توپ‌ها در جیب‌ها یا روی بازوهایتان تا بتوانید همه آنها را به یکباره با خود حمل کنید.
این اتفاق برای رم هم می‌افتد؛ یعنی اگر رایانه شما رم کافی نداشته باشد، باید داده‌ها را بین هارد دیسک کندتر و رم و پردازنده شما منتقل کند، که باعث می‌شود سرعت همه چیز پایین بیاید.
چه مقدار رم نیاز دارید؟
مقدار رم مورد نیاز شما بستگی به این دارد که برای چه منظوری از سیستم خود استفاده می‌کنید. اگر از آن فقط برای تماشای ویدیو و پاسخ دادن به ایمیل استفاده می‌کنید، 4 گیگابایت هم می‌تواند کافی باشد. اما اگر می‌خواهید عکس ویرایش کنید یا بازی‌های کامپیوتری انجام دهید، باید با حداقل 12 گیگابایت رم شروع کنید.
اگر می‌خواهید تجربه‌ای کاملاً بی‌‍نقص داشته باشید، حداقل به 32 گیگابایت رم نیاز دارید. این به شما امکان می‌دهد برنامه‌های قدرتمندی مانند فتوشاپ را استفاده کرده و همچنین جدیدترین بازی‌ها را با نرخ فریم در ثانیه (FPS) خوب اجرا کنید. برای استفاده از پتانسیل کامل بازی‌ها و برنامه‌ها، کاربران سخت‌گیر کامپیوتر به ۶۴ گیگابایت رم و حتی بالاتر از آن نیاز دارند.
یک قانون سرانگشتی خوب این است که به حداقل رم برای برنامه‌هایی که اغلب استفاده می‌کنید نگاهی بیندازید و سپس کل مقدار مورد نیاز را با مقدار رم فعلی سیستم‌تان مقایسه کنید.
چگونه میزان رم مورد نیاز خود را تعیین کنید؟
روش‌های زیادی وجود دارد تا ببینید کامپیوتر شما در حال حاضر چقدر رم دارد و چه میزان رم استفاده می‌کند. هر دوی این‌ها مهم هستند. سریع‌ترین راه برای یافتن اطلاعات مربوط به رم، دسترسی به اطلاعات سیستمی با استفاده از Task Manager است.
برای باز کردن Task Manager، می‌توانید از نوار جستجو در منوی Start استفاده کنید یا می‌توانید کلیدهای Control، Alt و Delete را به طور همزمان روی صفحه کلید خود فشار دهید؛ سپس روی Task Manager کلیک کنید. در پنجره Task Manager، تب Performance و سپس روی Memory کلیک کنید. نمای حافظه به شما می‌گوید که در مجموع چه مقدار رم دارید، در حال حاضر چقدر از آن استفاده می‌کنید و تعداد اسلات‌های حافظه کامپیوتر شما و همچنین اطلاعات استفاده اضافی را نشان می‌دهد. شما باید مقدار زیادی رم در دسترس داشته باشید. اگر میزان استفاده از رم بین 80 تا 100 درصد برای مدت طولانی است، می‌توانید متوجه شوید کامپیوتر شما ظرفیت رم کافی ندارد.
سخن آخر
در این مطلب تلاش کردیم شما را با مفهوم کلی رم و کاربرد آن در سیستم‌های کامپیوتری آشنا کنیم. ابتدا تعریفی کلی از رم ارائه دادیم و مفهوم دقیق آن را بیان کردیم. سپس در مورد نحوه کارکرد رم سخن گفتیم و در ادامه به کاربردهای آن اشاره کردیم. سپس در مورد انواع رم صحبت کردیم و تفاوت‌های آن با هارد را برشمردیم.
در ادامه از اهمیت رم گفتیم و همچنین اشاره کردیم چگونه می‌توانیم بفهمیم چه میزان رم نیاز داریم. امیدواریم این مطلب توانسته باشد به تمام سوالات شما پیرامون این سوال که رم چیست، پاسخ جامع داده باشد.
اگر قصد ارتقای سیستم یا خرید یک سیستم جدید را دارید و می‌خواهید رم بخرید، پلازا دیجیتال در خدمت شماست. البته پیش از خرید رم، راهنمای خرید رم برای کامپیوتر و لپ تاپ را مطالعه نمایید. فروشگاه ما مجموعه متنوعی از بهترین رم‌ها را دارد که در انواع مختلف موجود هستند. با مراجعه به سایت می‌توانید مدل و ظرفیت مورد نیاز خود را انتخاب نموده و تجربه یک خرید لذت بخش را داشته باشید.
سوالات متداول کاربران
رم چه تفاوتی با هارد یا SSD دارد؟
رم بسیار سریعتر از هارد دیسک‌ها یا درایوهای حالت جامد (SSD) است، اما فَرّار است؛ به این معنی که وقتی کامپیوتر خاموش می‌شود، اطلاعات خود را از دست می‌دهد. در مقابل، هارد دیسک‌ها و SSDها کندتر اما غیرفرار هستند و داده‌ها را حتی در صورت قطع برق حفظ می‌کنند.
به چه میزان رم نیاز دارم؟
مقدار رم مورد نیاز شما بستگی به میزان استفاده شما دارد. کارهای اساسی مانند مرور وب و پردازش کلمه معمولاً به 4 تا 8 گیگابایت نیاز دارند. برای کارهای سنگین‌تر مانند بازی یا ویرایش ویدیو، 16 تا 32 گیگابایت توصیه می‌شود.
آیا می‌توانم رم کامپیوتر خود را ارتقا دهم؟
در بسیاری از کامپیوترها، به ویژه دستکتاپ و برخی از لپ تاپ‌ها، می‌توانید رم را ارتقا دهید. با این حال، مهم است که حداکثر ظرفیت رم و نوع رم سازگار با مادربرد خود را بررسی کنید.
تفاوت رم DDR3 و DDR4 چیست؟
DDR3 و DDR4 انواعی از رم‌ها با سرعت و طراحی فیزیکی متفاوت هستند. DDR4 جدیدتر است و سرعت و کارایی بالاتری را در مقایسه با DDR3 ارائه می‌دهد، اما سازگار با سیستم‌های قدیمی نیست.
